اشاره ی قرآن به علم زمین شناسی در ادامه مطلب

آفرینش زمین در دوره های مختلف:

قرآن مجید در 7 آیه زیر، خلقت زمین را در شش دوره (فی سته ایام) معرفی نموده است.

الف - آیه 54 سوره اعراف:

ان ربكم الله الذی خلق السموات و الارض فی سته ایام ثم استوی علی العرش یغشی اللیل النهار یطلبه حثیثا و الشمس و القمر و النجوم مسخرت بامره الا له الخلق و الامر تبارك الله رب العالمین.

همانا پرودگار شما كسی است كه آسمان ها و زمین را در شش روز آفرید، سپس ( ملكوتش كامل شد و ) بر عرش استیلا یافت، شب را به روز ( روز را به شب) - كه آن را شتابان می جوید.

می پوشاند و خورشید و ماه و ستارگان را ( آفرید) كه رام شده فرمان آویند، بدانید كه خلق و امر او راست بزرگا خداوندا كه پروردگار جهانیان است.

ب: آیه 7 سوره هود:

و هوا الذی خلق السموات و الارض فی سته ایام و كان عرشه علی الماء لیبلوكم ایكم احسن عملاً و لئن قلت انكم مبعوثون من بعد الموت لیقولن الذین كفروا ان هذا الا سحرمبین.

و او كسی است كه آسمان ها و زمین را در شش روز بیافرید و عرش او بر آب بود. تا سرانجام شما را بیازماید ( معلوم بدارد) كه كدامتان نیكو كار ترید: و اگر بگویی شما بعد از مرگ برانگیخته

می شوید. كافران گویند این جز جادوی آن نیست.

ج: آیه 3 سوره یونس:

ان ربكم الله الذی خلق السموات و الارض فی سته ایام ثم استوی علی العرش یدبر الامر ما من شفیع الا من بعد اذنه ذلكم الله ربكم فاعبدوه افلا تذكرون

و پروردگار شما همان كسی است كه آسمان و زمین را در شش روز آفرید، سپس بر عرش استیلا یافت: كار ( جهان ) را تدبیر می كند، شفیعی نیست مگر پس از اذن او، چنین است خداوند، پروردگارتان، او را بپرستید، آیا پند نمی گیرید.

د: آیه 59 سوره فرقان:

الذی خلق السموات و الارض و ما بینهما فی سته ایام ثم استوی علی العرش الرحمن فسئل به خبیراً

همان كسی كه آسمان ها و زمین و ما بین آنها در شش روز آفرید و سپس بر عرش استیلا یافت، اوست خداوند رحمان، و درباره اش از ( فردی) آگاه بپرس.

ز : آیه سوره سجده :

الله الذی خلق السموات و الارض و ما بینهما فی سته ایام ثم استوی علی العرش ما لكم من دونه من ولی و لا شفیع افلا تنذكرون.

خداوند كسی است كه آسمان و زمین و ما بین آنها را در شش روز آفرید، سپس بر عرض استیلا یافت، شما را جز او سرور و شفیعی نیست آیا پند نمی گیرید.

و : آیه 4 سوره حدید:

هو الذی خلق السموات و الارض فی سته ایام ثم استوی علی العرش یعلم ما یلج فی الارض و ما یخرج منها و ما ینزل من السماء و ما یعرج فیها و هو معكم این ما كنتم و الله بما تعملون بصیر.

اوست كه آسمانها و زمین را در شش روز آفرید و سپس بر عرش استیلا یافت. می داند كه چه چیزی وارد زمین می شود و چه چیزی از آن بیرون می رود و آنچه از آسمان فرود می آید و آنچه به آن فرا می رود و او هر جا كه باشید با شماست و خداوند به آنچه می كنید بیناست.

ه: آیه 38 سوره ق:

و لقد خلقنا السموات و الارض و ما بینهما فی سته ایام و ما مسنا من لغوب

و به راستی كه آسمان ها و زمین و ما بین آنها را در شش روز آفریدیم و به ماندگی نرسید.

این كه در آیات فوق كلمه یوم ( روز) آمده است بنا به تصریح كتب لغت و مفسرین منظور دوران است راغب در كتاب مفردات می گوید « یوم » گاهی به مقدار زمان میان طلوع و غروب آفتاب گفته می شود و گاهی به مدتی از زمان هر مقدار بوده باشد.

در میان بنی اسرائیل و اهل كتاب بویژه یهود این مطلب شهرت داشت كه خدا آفرینش را از یكشنبه آغازید و در جمعه به پایان برد و شنبه را به استراحت پرداخت و از همین رو ظاهراً به آن روز « سبات = استراحت » می گویند و ظاهراً « سبت = شنبه» در اصل بهمین معناست و لذا این روز را تعطیل می نمایند واین مساله در سفر تكوین تورات مطرح شده است، این احتمال خیلی بعید است زیرا قبل از پیدایش زمین و خورشید و آسمان تصور روز ممكن نبود و شنبه و یكشنبه ای در میان نبود لذا با توجه به تصریح كتب لغت و این كه در قرآن « یوم» به معنای دوران بكار رفته است همان معنای مورد نظر صحیح می باشد.

در آیه 54 سوره یوسف آمده است: قال انك الیوم لدنیا مكین امین:

«امروز تو نزد ما امین و مورد اعتماد هستی»

آیا منظور امروز تا شب است؟!

و این كه در آیه 9 سوره فصلت آمده است زمین در دو دوران از این شش دوران آفریده شده است.

قل ابنكم لتكفرون بالذی خلق الارض فی یومین و تجعلون له اندادا ذلك رب العالمین

بگو آیا شما به كسی كه زمین را در دو روز آفریده است، كفر می ورزید و برای او همتایی قائل

می شوید اوست كه پروردگار جهانیان است.

شاید دوران اول آن باشد كه زمین از كثرت حرارت توده گاز سوزان و از آفتاب جدا شده بود و دوران دوم مذاب شدن آن در اثر كم شدن حركت و حرارت است در چهار دوران بقیه پوسته زمین منجمد شده و دریاها و كوه ها به وجود آمده و مقدمات حیات و شرایط پیدایش آن پدیدار گشته چنان كه در آیه 10 سوره فصلت فرموده و جعل فیها رواسی من فوقها و بارك فیها و قدر فیها اقواتها فی اربعه ایام سواء للسائلین.

و بر روی آن كوههای استوار آفرید و به آن بركت بخشید و در چهار روز زاد و برگ آن را آماده ساخت كه برای خواهندگان یكسان است.

یافته های جدید زمین شناسان حاكی از آنست كه، زمین مراحل مختلفی را طی نموده تا به وضع امروزی در آمده است. زمین شناسان و مولفین عهد حاضر از جمله: پورمعتمد و همكاران (1369) ، خسرو تهرانی (1375)، داستانپور(1380)، درویش زاده(1367) و fritz tmoore (1980) Elchor alestor(1988) ، Schock (1989) ,Levin(1990) بر این عقیده هستند كه كره زمین شش مرحله را طی نموده است.

1- توده گازی - براساس فرضیه لاپلاس، زمین و منظومه شمسی، به صورت توده گازی شكل از خورشید جدا شده است. این توده گازی به دور خود و خورشید گردش نموده و بتدریج سرد و متراكم شده است.

2- مرحله تشكیل پوسته جامد - بر طبق نظریه كلوین زمین مرتب در حال از دست دادن حرارت بوده است. این توده گازی شكل در حدود 4500 میلیون سال قبل متراكم شده و پوسته جامد شكل گرفته سپس سنگهای آذرین، رسوبی و دگرگونی در آن تشكیل شده اند تا مدتهای مدیدی حدود 2500 میلیون سال قبل موجود زنده ای در سطح زمین وجود نداشته است.

3- مرحله حیات قدیمی (protrozoic) - قدیمی ترین آثار حیاتی را به حدود 2500 تا 3500 میلیون سال قبل نسبت داده اند. موجودات آن زمان تك سلولی آبزی بوده و تا حدود 570 میلیون سال قبل فاقد تغییر و تكامل بوده اند. تا این زمان تنها یك خشكی واحد در كره زمین وجود داشته است.

4- دوران دیرینه زیستی (Palaeozoic) بر اثر تغییرات محیط تغییر و تحول اتمسفر، افزایش اكسیژن و شكل گیری لایه اوزون تغییر و تكامل موجودات بخصوص بی مهرگان دریازی و گیاهان اولیه از حدود 570 تا 235 میلیون سال قبل سرعت گرفت. موجودات خشكی در این دوران ظاهر شده اند. در این دوران خشكی واحد به دو خشكی بزرگ شمالی ( آمریكا و اروپا و آسیا) و جنوبی گند وانا ( آمریكای جنوبی، آفریقا، استرالیا، هند و ماداگاسكار) تقسیم شده و در بین آنها دریای تنیس شكل گرفته است در این زمان ایران در حاشیه شمالی خشكی جنوبی قرار داشته است.

5- دوران میانه زیستی (Mesozoic) دوران میانه زیستی یامرحله پنجم تكاملی زمین از حدود 235 تا 65 میلیون سال قبل را شامل می گردد. موجودات این دوران حد واسط بین موجودات قدیمی و جدید بوده اند لذا بدین نام شناخته شده است. این دوران به نام دوران گسترش و تنوع خزندگان به خصوص دایناسورها و همچنین دوران تقسیم قاره ها معروف است.

در این دوران اقیانوس اطلس متولد شده و در نتیجه آن افریقا از آمریكای جنوبی و اروپا از امریكا شمالی جدا شده اند. تعدادی از خشكیهای دیگر از جمله استرالیا، هندوستان و ایران در خشكی جنوبی جدا شده و به ترتیب در جهت شرق و شمال به حركت در آمده اند. تا این زمان زمین و عوامل موجود در آن آمادگی پذیرش انسان را نداشته است.

6- دوران نوزیستی (Cenozioc) این دوران از 65 میلیون سال قبل شروع شده و تا عهد حاضر ادامه داشته است. در این دوران زمین به وضع امروزی در آمده است تا اواخر این دوران قسمت های زیادی از خشكی های امروزی توسط آب دریا محصور بوده كه در اواخر این دوران بر اثر كوه زایی پاسادنین به وضع امروزی در آمده است. ظهور انسان را به 5/4 میلیون سال قبل نسبت

داده اند كه یكی از اتفاقات مهم كره خاكی در این دوران بوده است.

اشتقاق و حركت قاره ها(Plate tectonic)

گرچه پوسته در زمین ثابت و ساكن به نظر می آید ولی دلایل و شواهد زیاد حاكی از آن است كه زمین دائما در حركت بوده است. قرآن مجید در 1425 سال قبل در آیه 88 سوره نمل حركت قاره ها را مطرح نموده است.

و تری الجبال تحسبها جامدة و هی تمرمر السحاب

كوهها را بینی و آنها را ساكن انگاری و حال آن كه همانند حركت ابر، حركت دارد.

نظریه تكتونیك صفحه ای یا اشتقاق قاره ها حدود 90 سال قبل یعنی پس از گذشت 1335 سال بعد از نزول آیه فوق توسط الفرد و گنر عنوان شد كه، تا مدتها قبل به فراموشی سپرده شده بود. اكنون ثابت شده كه پوسته جامد زمین از تعدادی صفحات بزرگ و كوچك تشكیل یافته و برروی مواد مذاب زیرین شناور هستند. این صفحات نسبت به یكدیگر در حال حركت می باشند. برای مثال بر اثر باز شدن دریای سرخ ( بحراحمر) خشكی حجاز(عربستان) از آفریقا جدا شده و به طرف ایران در حركت است. عرض دریای سرخ با سرعتی حدود 4-6 سانتی متر در سال در حال گسترش می باشد و بر اثر نیروهای حاصل ارتفاع كوههای زاگرس سالانه 2-3 سانتیمتر رشد

می نماید. دور شدن افریقا از آمریكای جنوبی و اروپا از آمریكای شمالی كه بر اثر باز شدن اقیانوس اطلس اتفاق افتاده است. یكی دیگر از نمونه های بارز حركت صفحات زمین هستند.

( داستانپور 1380)

پایداری پوسته Isostasi

زمین شناسان پس از سالها تحقیق و بررسی دریافتند كه ضخامت پوسته در مناطق مرتفع و كوهها بیشتر از قسمتهای كم ارتفاع و پست است . ستبرا ( ضخامت ) پوسته با ارتفاع از سطح دریا نسبت مستقیم دارد بدین سبب در قسمتهای مرتفع ستبرای پوسته تا 70 كیلومتر و در قسمتهای عمیق اقیانوسها به 30 كیلومتر می رسد. بدین ترتیب كوهها به مانند میخ هایی كه چادر را ثابت نگهداری می كند در قسمتهای مذاب فرو رفته و سبب تعادل پوسته شده اند. قرآن این مطلب علمی را در یك جمله كوتاه توجیه نموده است.

الم نجعل الارض مهادا - والجبال اوتادا - ( آیه 7 سوره نبا)

آیا ما زمین را مهد آسایش خلق نگردانیدیم و كوهها را عماد و نگهبان آن نساختیم.

اوتاد جمع وتد ( میخ چادر) است. در قرآن كوهها را به میخهای چادر برای نگهداری زمین تشبیه نموده است.

سایر عوامل زمین شناسی

در قرآن علاوه بر مطالبی كه مستقیماً با عبارت زمین ( ارض) آورده شده آیات زیادی در خصوص كوهها، زلزله و سایر عوامل طبیعی ذكر شده و نمونه هایی از این آیات ذیلاً آورده شده است.

آیه 5 سوره نحل:

والقی فی الارض رواسی ان تمیدبكم و انهرا وسبلا لعلكم تهتدون.

وكوهها را در زمین بیفكند تا شما را نجنباند و نیز رودها و راههایی ( پدید آورد) باشد كه راه یابید.

آیه 18 سوره غاشیه:

والی السماء كیف رفعت: و نیز به آسمان كه چگونه بر افراشته شده است.

آیه 19 سوره غاشیه:

و الی الجبال كیف نصبت: و نیز به كوهها كه چگونه برقرار گردیده است.

آیه 7 سوره ق:

و الارض مددنها و القینا فیها روسی و انبتنا فیها من كل زوج بهیج

و زمین را گسترانده ایم و در آن كوهها در انداخته ایم و در آن از هر گونه خرمی رویانده ایم.

یكی از خصوصیات طبیعی زمین زلزله است. زمین لرزه یكی از عوامل طبیعی زمین است كه گذشته از خرابیهایی كه ممكن است براثر بی توجهی انسان سبب شود ولی بعضی از منابع معدنی ازجلمه منابع هیدروكربورو آب در امتداد گسلها و در امتداد منطقه زلزله یافت می شود. قرآن انسانها را به این پدیده طبیعی خبر داده تا بدین پدیده توجه داشته و از آن در جهت صحیح بهره برداری نمایند. یكی از نكاتی كه در آیه 2 سوره زلزال نهفته است و اخرجت الارض اثقالها: و زمین بارهایش را بیرون ریزد می باشد. از این آیه چنین بر می آید كه، شناسایی و اطلاع از ساختمان درونی زمین از طریق امواج زلزله امكان پذیر است. زمین شناسان و ژئوفیزیستین ها از این خاصیت برای بررسی قسمتهای داخلی زمین استفاده می نمایند.

نتیجه گیری :

همانطوری كه گفته شد شرح و توصیف آیات قرآن در خصوص علوم زمین و عوامل طبیعی نیاز به وقت زیاد دارد كه در حجم یك مقاله مقدور نمی باشد لذا به نمونه های فوق بسنده گردید. توجه دانشجویان، دانش پژوهان و محققین بزرگوار را به اهمیت این موضوع جلب می نمائیم. برگزیده ای از مطالب فوق به صورت فهرست وار عبارتند از:

1- توجه و تعمق در آیات قرآنی در خصوص علوم زمین كه كشف مطالب جالب را در برخواهد داشت.

2- مطالعه و بررسی زمین شناسی یكی از راههای مهم و اصلی در شناخت خالق و مخلوقات است.

3- تحقیق و تفحص در علوم زمین ما را به شناخت نعمات الهی رهنمود می نماید.

4- زمین در طی مراحل و دورانهای مختلف آفریده شده تا آماده و پذیرای انسان گردیده است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: